Filharmonia Łódzka

KONCERT ORGANOWY

LITERATURA ORGANOWA I IMPROWIZACJE

Wykonawca:
Michał Markuszewski – organy

Prowadzenie koncertu: Izabella Starzec

Program:
Michał Markuszewski – Preludium i fuga (improwizacja w stylu barokowym)
Johann Sebastian Bach – Aria „Schafe können sicher weiden” z kantaty „Was mir behagt, ist nur die muntre Jagd!” BWV 208 [5’]
Georg Böhm – Partita „Ach wie nichtig, ach wie flüchtig” [11’]
Norman Cocker – „Tuba Tune” [5’]
César Franck – Pièce pour Grand Orgue A-dur [12’]
Richard Wagner (opr. Ferenc Liszt) – „Chór pielgrzymów” z opery „Tannhäuser” [6’]
Marcel Dupré – Cortège et litanie op. 19 [7’]
Michał Markuszewski – Fantazja romantyczna (improwizacja na zadany temat)

Improwizacja odgrywała w muzyce pierwszorzędną rolę przez wiele stuleci. Co najmniej do końca epoki baroku zapisywano jedynie niewielką część tego, co potem wykonywano – reszta należała do wykonawcy. A każdy z nich musiał być dobrym improwizatorem. Do najlepszych współcześni zaliczali Johanna Sebastiana Bacha. Z całą pewnością znakomicie improwizował Georg Böhm, u którego Bach uczył się podczas pobytu w Lüneburgu. Praktyka improwizacji – grania ad hoc, ale opartego na rzemiośle, wiedzy i doświadczeniu – przetrwała również w XIX wieku. Romantyczni wirtuozi tacy jak Ferenc Liszt czy Fryderyk Chopin, a szczególnie organiści, choćby César Franck – byli mistrzami improwizacji. Ten ostatni, wieloletni organista bazyliki pw. św. Klotyldy w Paryżu, wykładał m.in. improwizację w Konserwatorium Paryskim. Wirtuozi ci nierzadko opierali na improwizacji całe koncerty, improwizowali na zadane tematy i w rozmaitych stylach.

Współcześnie sztuka improwizacji przetrwała przede wszystkim w muzyce organowej, jest też podstawą ruchu wykonawstwa historycznego. Do najlepszych improwizujących polskich organistów należy Michał Markuszewski, absolwent warszawskiej Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina, a także Universität der Künste w Berlinie w klasie improwizacji organowej Wolfganga Seifena. Dziś, oprócz pracy na stanowisku organisty kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Warszawie, sam wykłada improwizację organową na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina.

Swój łódzki recital otworzy i zamknie improwizacjami, pomiędzy którymi zabrzmi kanoniczna literatura organowa. Od Bacha i Böhma – wielkich mistrzów baroku – aż po muzykę XX wieku spod znaku francuskiego stylu symfonicznego, którego narodziny ściśle wiążą się z twórczością Francka, a rozwój – z dorobkiem jego następców, takich jak Marcel Dupré. Ten ostatni, wieloletni organista kościoła pw. św. Sulpicjusza w Paryżu, był jednym z największych wirtuozów w historii organów, porównywanym do Liszta, ale także wyznaczającym nowe standardy improwizatorem.

Michał Markuszewski, fot. z archiwum artysty