POCZĄTKI
Koncert inaugurujący działalność Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej odbył się 17 lutego 1915 r. w Teatrze Wielkim przy ul. Konstantynowskiej (dziś Legionów) w Łodzi. Orkiestra, składająca się wówczas z około 60 muzyków, wykonała m.in. uwerturę „Coriolan” Ludwiga van Beethovena i poemat symfoniczny „Finlandia” Jeana Sibeliusa. Dochód z koncertu przeznaczono dla bezrobotnych muzyków. Inicjatorami przedsięwzięcia byli: dyrygent Tadeusz Mazurkiewicz, właściciel składu nutowego Józef Friedberg oraz nauczyciel jednej ze szkół muzycznych, Gottlieb Teschner. Pierwszy koncert zakończył się sukcesem finansowym – przyniósł dochód w wysokości 1044,44 rubla.
Teatr Wielki, zbudowany na zamówienie Fryderyka Sellina, a zaprojektowany przez Adolfa Zeligsona (1901), był fenomenem w przemysłowej Łodzi. Miał okazałą, neorenesansową fasadę i największą wówczas na ziemiach polskich salę teatralną, mieszczącą 1250 osób. Jego konstrukcja była drewniana. Spłonął jesienią 1920 roku.
Jednym z założycieli Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej był dyrygent Tadeusz Mazurkiewicz. W jej pierwszym składzie znaleźli się m.in. Paweł Klecki, wtedy świetnie zapowiadający się skrzypek, później światowej sławy dyrygent, oraz Aleksander Tansman, później światowej sławy kompozytor. Wybrano zarząd, którego zadaniem stała się szeroko pojęta organizacja działań zespołu (wkrótce powołano również Towarzystwo Popierania Ł.O.S.), a kierownictwo muzyczne powierzono dyrygentom: Tadeuszowi Mazurkiewiczowi i Robertowi Bräutigamowi.
ŁOS rozpoczęła swój pierwszy sezon letni 15 maja 1915 roku. W ową sobotę dała koncert w ogrodzie Grand Hotelu przy ul. Piotrkowskiej 72. Zespół występował także w Parku Miejskim przy Dzielnej 60 (dziś Narutowicza). Park ten (dziś Park im. Staszica), powstał na przełomie wieków jako czwarty w Łodzi ogród miejski. W 1912, z okazji Wystawy Rzemieślniczo-Przemysłowej, we wschodniej części parku łódzka Resursa Rzemieślnicza wybudowała drewnianą muszlę koncertową. W niedzielę 16 maja o piątej po południu rozpoczął się tam Wielki Koncert Kompozytorski pod dyrekcją Tadeusza Mazurkiewicza. Zabrzmiała V Symfonia Beethovena, suita „Peer Gynt” Edvarda Griega i fragmenty opery „Latający Holender” Richarda Wagnera. Za bilety można było płacić w walucie rosyjskiej (20 i 10 kopiejek) lub niemieckiej (40 i 20 fenigów).
Latem odbywały się także „koncerty popularne” w Helenowie. „Po chlubnie zakończonym sezonie zimowym przenosi się drużyna muzyczna Ł.O.S. do parku Helenowskiego, aby tam, w otoczeniu pięknej natury, wobec tłumów swych zwolenników, kontynuować owocną działalność. Zarząd orkiestry, przez planowany podział koncertów, stara się uwzględnić wszystkie działy muzyki, dając tem dowód zrozumienia upodobań najszerszych mas publiczności”. („Gazeta Łódzka” 1916, nr 123).
Ważnym wydarzeniem w historii ŁOS było pozyskanie protektoratu łódzkiego przemysłowca Karola Wilhelma Scheiblera juniora. Od tego czasu próby orkiestry zaczęły odbywać się w Łódzkim Domu Koncertowym. Wcześniej organizowano je w siedzibie Żydowskiego Towarzystwa Muzycznego i Literackiego „Hazomir” (Słowik), czyli na II piętrze oficyny posesji przy al. Kościuszki 21. Warto wspomnieć, że ŁOS koncertowała niekiedy wspólnie z chórem i solistami „Hazomiru”, poczynając od wykonania Mozartowskiego „Requiem” 10 lutego 1916 r.
We czwartek 13 maja 1915 odbył się pierwszy koncert ŁOS (piąty z kolei) w Łódzkim Domu Koncertowym, czyli na największej estradzie koncertowej w mieście. Karol Wilhelm Scheibler jr dbał o rozwój różnego rodzaju instytucji oświatowo-kulturalnych. Przy swojej fabryce na Księżym Młynie utworzył klub pracowniczy z dużą salą koncertowo-teatralną, przy którym działał teatr dla robotników i reprezentacyjna w skali miasta fabryczna orkiestra. Część instrumentów dętych, na których grali muzycy ŁOS, była darem Scheiblera, pochodziła z wyposażenia tej właśnie orkiestry.
Ilustracja boczna: Tadeusz Mazurkiewicz, jeden z założycieli Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej
W galerii kolejno: najstarsze zdjęcie ŁOS, pierwsi koncertmistrzowie orkiestry, afisz pierwszego koncertu ŁOS, łódzki Grand Hotel, drugie z najdawniejszych zdjęć ŁOS, tubista ŁOS od 1916 r., Dom Koncertowy przy Dzielnej (dziś Narutowicza)
ZOBACZ GALERIĘ