Filharmonia Łódzka

KONCERT MUZYKI DAWNEJ

Wykonawcy:
Altberg Ensemble
Peter Van Heyghen – dyrygent

Program:
Utwory G.P. Telemanna:
Uwertura D-dur TWV 55: D18
Uwertura a-moll TWV 55: a4          
Koncert polski G-dur TWV 43: G7  
Uwertura D-dur TWV 55: D23

Prowadzenie koncertu: Piotr Matwiejczuk 

Gatunek suity orkiestrowej, nazywanej też uwerturą, powstał we Francji, na dworze zafascynowanego tańcem Ludwika XIV, kiedy to Jean-Baptiste Lully zaczął zestawiać orkiestrowe utwory taneczne w cykle. Barokowe suity otwierają zawsze uwertury, które pierwotnie akompaniowały wejściu monarchy na widownię. Składają się z pompatycznego wstępu o punktowanym rytmie, po którym następuje fragment imitacyjny (fugowany), a całość domyka powrót początku. Kolejne części suity to stylizowane tańce, czasami przeplatane kantylenowymi częściami nietanecznymi. Dorobek wielu kompozytorów na polu suity sięga dziesiątek, a nawet setek dzieł. Tak jest w przypadku Georga Philippa Telemanna, jednego z najpłodniejszych gigantów muzycznych epoki baroku. W katalogu jego dzieł odnaleźć można również tzw. koncerty polskie. Są one pokłosiem pobytu kompozytora na ziemiach polskich, kiedy służył na dworze księcia Erdmanna II Promnitza, tajnego radcy i ministra króla polskiego i elektora saskiego Augusta II. Kompozytor mieszkał w Żarach i Pszczynie, odwiedzał Kraków i Warszawę. Wszędzie tam słuchał tego, co grali w przydrożnych zajazdach dudziarze czy skrzypkowie. „Słuchając ich, uważny człowiek w osiem dni mógłby zaopatrzyć się w zapas pomysłów na całe życie”, notował Telemann. To właśnie on w dużej mierze przyczynił się do spopularyzowania w całej ówczesnej Europie stylu polskiego. Ważna była również polityka kulturalna dworu Augusta Mocnego, króla Polski i elektora saskiego. W pierwszej połowie XVIII wieku uważano styl polski za jeden z trzech – obok włoskiego i francuskiego – najważniejszych narodowych stylów muzycznych, a polonezem otwierano bale nie tylko na dworach drezdeńskim i warszawskim.

Uwertury, a także jeden z koncertów polskich Telemanna znalazły się w programie koncertu, który będzie promował właśnie opublikowaną, pierwszą płytę łódzkiej orkiestry instrumentów dawnych Altberg Ensemble. Nagranie zrealizowano w lipcu 2021 roku w doskonałej akustycznie sali koncertowej ZPSM nr 1 w Warszawie czyli tzw. Nowej Miodowej. Altberg Ensemble zagrał w olbrzymim jak na orkiestrę barokową składzie – obok smyczków i dwóch klawesynów obecne są trąbki, oboje, flety traverso, flety proste, róg, fagot oraz kotły. Instrumenty dęte pełnią w suitach funkcję instrumentów koncertujących co sprawia, że każdy z utworów brzmi inaczej, a razem składają się na swego rodzaju barokowych teatr instrumentalny. Kolorowa mozaika Telemannowska ułożona została ponadto z utworów z różnych okresów twórczości, dzięki czemu prezentują przemiany zachodzące w stylu tego twórcy.

Łódzka Orkiestra Barokowa Altberg Ensemble powstała w 2017 roku z inicjatywy wiolonczelisty Jakuba Kościukiewicza, specjalizującego się w wykonawstwie historycznym. Zespół współpracuje z wybitnymi prowadzącymi: klawesynistą i organistą Jörgiem-Andreasem Bötticherem, skrzypaczką Olivią Centurioni oraz flecistą, muzykologiem i dyrygentem Peterem Van Heyghenem. Ten ostatni poprowadzi koncert w Filharmonii Łódzkiej.

Peter Van Heyghen, fot. Teresa Gręziak
Altberg Ensemble, fot. Teresa Gręziak