KONCERTY ORGANOWE W NOWYM SEZONIE

Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina w minionych siedmiu sezonach koncertowych stała się wyjątkowym miejscem na organowej mapie Polski. Dwa unikatowe instrumenty – dzieła renomowanych europejskich firm organmistrzowskich Wegscheider oraz Rieger – powstały tu w wyniku głębokiej refleksji nad rzeczywistością życia koncertowego skupionego wokół „króla instrumentów”, a ich budowa wiązała się z niemałymi wyzwaniami logistycznymi i konstrukcyjnymi. Ponad sześć tysięcy piszczałek znalazło się w przeznaczonym do tego celu miejscu sali koncertowej, a każdą z nich dostosowano indywidualnie do akustyki wnętrza. Dwa zupełnie różne światy organowej brzmieniowości spotkały się w jednej przestrzeni, tworząc dla Filharmonii wyzwanie istniejące na kilku poziomach: z jednej strony to codzienna opieka nad wysoce skomplikowanym mechanizmem, z drugiej zaś stworzenie adekwatnego życia muzycznego, odpowiadającego randze i wykorzystującego potencjał organowej infrastruktury.

W pierwszych kilku sezonach po ukończeniu organów koncentrowaliśmy się przede wszystkim na eksploracji oczywistych możliwości wynikających wprost ze stylistyki każdego z instrumentów. Stąd na organach barokowych rozbrzmiewała przede wszystkim muzyka baroku, a na organach symfonicznych – repertuar późniejszych epok. Każdy z instrumentów wykorzystywany był ponadto intensywnie jako partner w kameralistyce, symfonice i rozmaitych formach wokalno-instrumentalnych. Akustyka sali koncertowej Filharmonii Łódzkiej pozwoliła znawcom i miłośnikom muzyki organowej na szczególnie dokładne wsłuchanie się w dźwięk organów, stanowiła jednocześnie nie lada wyzwania dla organistów, którzy – przyzwyczajeni do koncertowania w warunkach długiego, często katedralnego pogłosu – muszą wykazać się w Łodzi wyczuciem przestrzeni, z pietyzmem dobrać organowe rejestry, szczególną opieką otoczyć prawie każdy dźwięk wykonywanych dzieł.

Szybko stało się jednak jasne, że spektrum możliwej do wykonania w Filharmonii literatury muzycznej znacznie wykracza poza utarte szlaki i pierwsze organowe skojarzenia. Obydwa instrumenty doskonale sprawdzają się w muzyce współczesnej, a wykonywane na nich dzieła zyskują nowy walor przez osadzenie w archaicznej brzmieniowości baroku lub gładkiej wymowie rejestrów organów symfonicznych. Z kolei muzyka baroku wykonywana w konwencji romantyków, z dramatycznymi zmianami barwy i dynamiki czy wybrane dzieła z repertuaru XIX-wiecznego interpretowane na organach barokowych – które w Europie epoki Mendelssohna wciąż stanowiły najliczniejszą grupę – skonfrontowały nas z nowymi kontekstami, skojarzeniami, rodzajami ekspresji.

W kolejnych sezonach odkrywaliśmy organy w naturalnym dla nich kontekście improwizacji, także jako instrument kinowy, który w filharmonicznym wnętrzu pomagał nam przeżywać i rozumieć nieme filmy lat 30. i 40. XX wieku oraz współczesne animacje. Łączyliśmy organy z elementami choreografii, live electronics, poezją i różnymi rodzajami scenicznego performance. Powstała gra RPG, której uczestnik wciela się w rolę konserwatora organów, a po wykonaniu określonych zadań przenosi się do warsztatu legendarnego barokowego organmistrza Gottfrieda Silbermanna (1683–1753). Organizowaliśmy koncerty dla dzieci i inne wydarzenia edukacyjne, które najmłodszym słuchaczom i ich opiekunom przybliżyły budowę i potencjał brzmieniowy organów.

W Łodzi udało się więc otoczyć powstałą infrastrukturę inicjatywami na tyle zróżnicowanymi i licznymi, że Filharmonia Łódzka stała się rozpoznawalnym organowym miejscem, a wśród polskich filharmonii stanowi obecnie jeden z najprężniejszych organowych ośrodków.

W sezonie 2022/2023 kontynuujemy nasze działania z nową energią: przedstawiamy melomanom znakomitych artystów, reprezentujących różne tradycje, pokolenia i szkoły narodowe. Wystąpią między innymi Henry Fairs – profesor Universität der Künste w Berlinie, Marcin Kucharczyk – zwycięzca ubiegłorocznego Międzynarodowego Konkursu Organowego im. Jana Pieterszoona Sweelincka w Gdańsku i jeden z najbardziej utytułowanych polskich organistów młodego pokolenia czy fińskie duo organowe w składzie Irina Lampen i Jaana Jokimés. W okresie Wielkiego Postu Membra Jesu Nostri Dietericha Buxtehudego (ok. 1637–1707) wykona Vasa consort pod kierunkiem Marcina Szelesta – profesora krakowskiej akademii muzycznej.

Zapraszam Państwa serdecznie na wszystkie organowe wydarzenia Filharmonii Łódzkiej i życzę wspaniałych muzycznych wrażeń!

Krzysztof Urbaniak, kurator organów FŁ

Krzysztof Urbaniak, fot. Dariusz Kulesza
Organy FŁ, fot. Marcin Stępień