Straty w życiu muzycznym Polski w czasie II wojny światowej

51 miliardów 878 milionów złotych – tyle wynoszą straty w kulturze poniesione przez Polskę w czasie II wojny światowej ze strony Niemiec. Informacje na ten temat znajdują się w Raporcie o stratach wojennych poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej 1939-1945 w rozdziale 4 i 5.

Fragment dotyczący muzyki:

„Wybuch wojny i okupacja niemiecka w drastyczny sposób przerwały życie muzyczne w Polsce. We wrześniu 1939 r. legły w gruzach czołowe warszawskie instytucje muzyczne: Opera, Filharmonia i częściowo Konserwatorium. Administracja okupacyjna zamknęła wszystkie ważniejsze uczelnie muzyczne, tym samym zahamowano kształcenie nowych kadr. Zlikwidowano Warszawskie Towarzystwo Muzyczne, organizację zawodową Związku Autorów i Kompozytorów Muzycznych, a majątek tych instytucji skonfiskowano. Podczas Powstania Warszawskiego Niemcy spalili Centralne Archiwum Fonograficzne. Najbardziej dotkliwa jest strata 22 tys. płyt z melodiami ludowymi.

W Generalnym Gubernatorstwie zabroniono urządzania koncertów publicznych i przedstawień operowych. Muzyki można było słuchać jedynie w kawiarniach oraz na ulicach i placach miejskich pod warunkiem, że nie będą to utwory kompozytorów polskich, np. Chopina. Wobec muzyków została wprowadzona zasada rejestracji, a najwybitniejszych zmuszano do występów organizowanych dla Niemców. Artyści unikający współpracy z okupantem ukrywali się lub zmieniali zawód.

Działania wymierzone przeciwko muzyce polskiej przyczyniły się do całkowitego zablokowania rozwoju życia muzycznego. Kompozytorzy nie mieli zamówień ani możliwości wykonań, a wykonawcy pozbawieni możliwości koncertowania cofali się w rozwoju artystycznym.

Zamknięcie uczelni muzycznych całkowicie zahamowało kształcenie nowego pokolenia muzyków, kompozytorów i muzykologów. Dodatkowe straty wynikały ze śmierci osób ze świata muzycznego. Podobnie jak aktorzy, także środowisko muzyczne utraciło w czasie wojny 90 osób, w tym 13 kompozytorów, 10 pianistów, 11 wiolonczelistów, 16 skrzypków, 15 muzyków orkiestrowych, 3 śpiewaków, 3 dyrygentów, 7 pedagogów, 8 muzykologów i 4 krytyków muzycznych.

W gruzy zostały też obrócone wszystkie warszawskie instytucje muzyczne. Zdewastowaniu i rozgrabieniu uległo wyposażenie towarzystw muzycznych i uczelni różnego typu. Kraj ogołocono z najlepszych instrumentów muzycznych i produkujących je wytwórni. Utracone zostały zbiory biblioteczne i archiwalne, m. in. z zasobów Biblioteki Krasińskich w Warszawie. Wojenne straty materialne dotyczące muzyki według opracowania Departamentu Muzyki Ministerstwa Kultury i Sztuki z listopada 1946 r. wyniosły 223 442 319 zł przedwojennych.”

Cyt. za:

Raport o stratach wojennych poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej 1939-1945. Opracowanie. Redaktor naukowy Konrad Wnęk.

Rozdział 5, Straty Rzeczypospolitej w zakresie dóbr kultury i sztuki podczas II wojny światowej. Mirosław Kłusek, Tomasz Luterek.

#bezprzedawNIEnia