Filharmonia Łódzka

KONCERT 23. FESTIWALU „KOLORY POLSKI”

ŻARNÓW, kościół pw. św. Mikołaja, ul. Szkolna 12

Wykonawcy:
Zespół Wernyhora w składzie: Daria Kosiek – śpiew, Anna Oklejewicz – instrumenty smyczkowe, Maciej Harny – lira korbowa/aranżacje

Zespół śpiewaczy Krajka w składzie: Anna Fil, Tatiana Harasym, Joanna Horków, Maryna Leskiw, Aleksandra Steć, Jarema Leskiw i Daria Pulkowska – śpiew, Maksym Nakonieczny – śpiew/skrzypce, Tatiana Nakonieczna – kierowniczka artystyczna

W programie muzyka wschodniego pogranicza Polski

Prowadzenie koncertu: Małgorzata Kaczmarek

Wstęp wolny

Tragiczne wydarzenia ostatnich miesięcy zbliżyły do siebie narody polski i ukraiński. Zwróciły też uwagę na wschodnie pogranicze Polski, gdzie spotkanie kultur doprowadziło do powstania fascynujących zjawisk muzycznych. Eksplorują je zespoły Wernyhora i Krajka, które gości żarnowieckiego koncertu zaproszą do dźwiękowej podróży na Wschód. W programie koncertu znajdą się głównie pieśni pochodzące z Bojkowszczyzny i Łemkowszczyzny, m.in. z zapisów Oskara Kolberga w autorskich aranżacjach muzyków zespołu Wernyhora.

Historia kultury dwóch góralskich grup etnicznych, Bojków i Łemków, splata się z historią Polski, Ukrainy i Słowacji. Ich barwny świat – pełen dźwięków góralskich kapel, przydrożnych kapliczek i nieskażonych cywilizacją górskich krajobrazów – należy już niestety do przeszłości. Polscy Łemkowie i Bojkowie, zamieszkujący przed II wojną światową tereny Bieszczad i Beskidu Niskiego, zostali wysiedleni w ramach akcji Wisła i rozproszeni na terenach Polski i byłego ZSRR. Dopiero w ostatnich latach przywraca się pamięć o nich, tworząc muzea, organizując wystawy i warsztaty, przygotowując koncerty muzyki ludowej i religijnej, i w ten sposób ze skrawków budując obraz świata, który nigdy już nie wróci.

Bojkowskie pieśni w ostatnich latach spopularyzował zespół Wernyhora – działająca razem od 2019 roku trójka muzyków z Sanoka. W ubiegłym roku występowali na najważniejszych festiwalach folkowych i world music w Polsce, w tym na Festiwalu EtnoKraków Rozstaje, Etno Port w Poznaniu i  Turnieju Muzyków Prawdziwych w Szczecinie. Otrzymali I nagrodę Festiwalu Muzyki Folkowej Polskiego Radia „Nowa Tradycja” (2021) oraz Nagrodę Główną i Nagrodę Publiczności Festiwalu „Mikołajki Folkowe” (2020). Jesienią 2021 roku zespół wydał swoją debiutancką płytę „Bojkowski  głos Bieszczadu”. Tego lata Polskie Radio wyda drugi album grupy „Toloka”, będący realizacją Nagrody Specjalnej Programu 2 Polskiego Radia. Płytę z utworami głównie z Bojkowszczyzny i Łemkowszczyzny promuje singiel „Żurba” – rodzaj muzycznego komentarza zespołu do wojny w Ukrainie. Wernyhora często współpracuje z zespołem wokalnym Krajka, który działa od 2011 roku w Przemyślu przy Związku Ukraińców w Polsce. Wokaliści podtrzymują tradycję śpiewu białego i wielogłosowego, stanowiącego pierwotny nurt ukraińskiego folkloru. Wykonują pieśni liryczne, ballady, pieśni obrzędowe oraz kozackie, a także kolędy z różnych stron Ukrainy.

Muzyka wschodniego pogranicza zabrzmi w kościele w Żarnowie, zaliczanym do najcenniejszych świątyń województwa łódzkiego. Jego niezwykłość wynika z tego, że do dziś zachowały się romańskie elementy pierwszej, pochodzącej z XII wieku świątyni, wybudowanej z kamienia ciosowego. Kościół, z którego do dziś przetrwały fragmenty murów, okno i pilastry, znajdujące się w części zachodniej, wchodził w skład systemu obronnego ówczesnego grodu. Żarnów – dziś wieś w powiecie opoczyńskim – w średniowieczu był bowiem znaczącym ośrodkiem: w XII wieku stanowił siedzibę przedstawiciela książęcej administracji, posiadającą własny gród i kościół. Miasto lokowane było w 1415 roku na prawie magdeburskim przez króla Władysława Jagiełłę. Podupadło w XVII wieku, a w 1876 roku utraciło prawa miejskie, co było karą za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym.

Wernyhora, fot. Adam Jaremko